پیراسته فر
خبری تحلیلیپیراسته فر
خبری تحلیلیهاشمی رفسنجانی درجنگ(ایران-عراق)چکاره بود؟
«آیت الله هاشمی رفسنجانی» باحکم امام خمینی (۲۱ مهر ۱۳۶۰)بعنوان «نماینده امام درشورای عالی دفاع» بود.
۱۲ خرداد ۱۳۶۷ بنا به پیشنهاد رئیس جمهور(آیت الله خامنه ای)باحکم امام خمینی بعنوان «جانشین فرماندهی کل قوا»منصوب شدند.
چند ماه پس از اینکه هاشمی رفسنجانی با حکم امام خمینی به جانشینی فرمانده کل قوا منصوب شد، قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران پذیرفته شد.
آیت الله هاشمی رفسنجانی درجبهه های جنگ (۸ سال جنگ)چکاره بود؟
خطبه نمازجمعه تهران(آیت الله سیدعلی خامنه ای):آن روزهایی که امام خمینی،برادرعزیزمان(آقای هاشمی)رابه «جانشینی فرمانده کل قوا»منصوب کردند،تمام خبرگزاری های دنیا این راخبراول قراردادند.
وازامام عزیزمان متشکریم که این اقدام راکردندوانصافاً بهترین وشایسته ترین راگذاشتند که آقای هاشمی باشد وحتماً ایشان بهترین هستندوشایسته ترین هستند.
خطبه نمازجمعه تهران(آیت الله سیدعلی خامنه ای)خرداد ۱۳۶۷
بشاراسد(رئیس جمهورسوریه)،سیدحسن نصرالله(رهبرمقاومت لبنان) وهاشمی رفسنجانی(رئیس جمهورایران)
حکم انتصاب آقای هاشمی رفسنجانی به نمایندگی امام در شورای عالی دفاع
حکم: ۲۱ مهر ۱۳۶۰ (۱۴ ذی الجه ۱۴۰۱)
مکان: تهران، جماران
موضوع:انتصاب نماینده در شورایعالی دفاع
مخاطب: هاشمی رفسنجانی، علی اکبر
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجت الاسلام آقای حاج شیخ علی اکبر هاشمی رفسنجانی ـ دامت افاضاته
بدینوسیله جنابعالی به سمت نمایندگی از طرف اینجانب در شورایعالی دفاع منصوب می شوید که ان شاءالله تعالی ضمن انجام وظایف محوله به ادارات مربوطۀ دیگر نیز رسیدگی و نظارت نمایید. موفقیت جنابعالی را از خدای تعالی مسئلت دارم.
روح الله الموسوی الخمینی/۲۱ مهر ۱۳۶۰
حکم انتصاب آقای هاشمی رفسنجانی به سمت جانشین فرماندهی کل قوا
زمان صدور حکم: ۱۲ خرداد ۱۳۶۷ ( ۱۷ شوال ۱۴۰۸)
مکان: تهران، جماران
موضوع: انتصاب جانشین فرماندهی کل قوا
مخاطب: هاشمی رفسنجانی، اکبر
[آقای خامنه ای، رئیس جمهور، طی نامه ای به محضر امام خمینی اعلام داشت:
... پیشنهاد مشخص اینجانب که قبلاً نیز کتباً و شفاهاً معروض گردیده، این است که :
۱ـ کلیه امور مربوط به نیروهای مسلح، ارتش، سپاه، ژاندارمری اعم از عملیات، پشتیبانی، امور سازمانی و اداری و غیره به شخص واحدی مفوض و محول گردد.
۲ـ شخص مزبور از سوی حضرتعالی موظف گردد که امور را از نزدیک و با قاطعیت تمشیت کند.
۳ـ دادگاه نیروهای مسلح موظف گردد که در تعقیب قضایی متهمین و اجرای محکومیتها به طور کامل از نظر و دستور وی تبعیت کند. با توجه به همۀ جوانب، به نظر اینجانب، تنها فرد مناسب برای تصدی این مسئولیت مهم، جناب آقای هاشمی رفسنجانی است. امام خمینی در پاسخ چنین مرقوم فرمودند:]
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجت الاسلام آقای حاج شیخ علی اکبر هاشمی رفسنجانی ـ دامت افاضاته
با توجه به درگیری رویاروی امریکای جهانخوار علیه اسلام و ایران و هماهنگی غرب و شرق و ارتجاع منطقه در مبارزه با انقلاب اسلامی و جلوگیری از پیروزی اسلام، به پیشنهاد رئیس جمهور محترم، جناب حجت الاسلام آقای خامنه ای ـ دامت افاضاته ـ جنابعالی را با تمام اختیارات به جانشینی فرماندهی کل قوا منصوب می نمایم. و جنابعالی موظف به اجرای دستورات ذیل می باشید:
۱ـ ایجاد ستاد فرماندهی کل تا تهیۀ زمینۀ وحدت کامل.
۲ـ هماهنگی کامل ارتش، سپاه، بسیج و نیروهای انتظامی در تمامی زمینه های دفاع مقدس اسلام. بدیهی است انسجام و ادغام مورد قبول و صحیح ادارات و سازمانهای مربوط و پشتیبانی کننده در هماهنگی نیروهای مسلح نقش اساسی را دارا خواهند بود.
۳ـ تمرکز صنایع نظامی و تهیۀ مایحتاج دفاع مقدسمان و انسجام امکانات تعمیراتی، پشتیبانی، فنی، مهندسی، رزمی، آموزشی و تحقیقاتی و نیز بسیج همۀ امکانات و ابزار در جهت اهداف مشخص از سوی فرماندهی کل.
۴ـ سعی در استفادۀ هر چه بهتر از امکانات و نیروها؛ و جلوگیری از به کار گرفتن امکانات مادی و معنوی در غیر موارد ضروری. و در همین راستا، حذف یا ادغام سازمانها و تشکیلات تکراری و غیرضروری.
۵ـ تمرکز امور تبلیغی و فرهنگی نیروهای مسلح در تمام زمینه ها.
۶ـ استفادۀ درست و قاطع از قوانین دادگاه نظامی در زمان جنگ و تنبیه متخلف در هر رده.
۷ـ بهره برداری صحیح از کمکهای مردمی در تمامی زمینه ها.
قوای مقننه و اجراییه و قضاییه موظفند تمامی امکانات و سیاستهای خود را در جهت نیازهای جنگ به کار گیرند.
از مردم عزیز ایران و نیروهای نظامی و انتظامی می خواهم تا با صبر و شکیبایی انقلابی و با قدرت و استقامت در مقابل توطئه های استکبار جهانی ایستادگی نمایند؛ و مطمئن باشند که پیروزی از آنِ صابران است. جهان امروز غرق در نامردمیها و حیله هاست؛ و شما یاران اسلام در اوج قداست و شرافت می باشید. من به همۀ شما دعا می کنم، خداوند یار و پشتیبان مبارزانِ راه خدا باد. توفیق جنابعالی را از خدای تعالی مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمة الله .
روح الله الموسوی الخمینی /۱۲ خرداد ۱۳۶۷
منبع:صحیفه امام جلد ۲۱ صفحه ۵۶
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:مسئولین جنگ(درطول ۸ سال دفاع مقدس)چه کسانی بودند؟
مسئول تبلیغات جبهه و جنگ: حجت الاسلام سیدمحمدخاتمی
فرمانده کل سپاه : محسن رضایی
مسئول دارایی جبهه ها کشور: میرحسین موسوی(نخست وزیر)
جانشین فرمانده کل قوا : اکبرهاشمی رفسنجانی
منبع سرمقاله روزنامه جوان(۱ مهر ۱۳۹۳)
متأسفانه دریکی ازبرنامه های تلویزیونی(نگاتیو) که در نیمه های شب ازشبکه «مستند»پخش می شود،مجری با میهمان برنامه(احتمالاً آقای بختیاری بود) باطرح این سؤال:آقای هاشمی رفسنجانی درجبهه ها چکاره بود؟
با نشان دادن فیلمی ازصحنه های اتاق فرماندهی جنگ(چندنفرنشسته بودند،یکی ازآنهاآقای هاشمی رفسنجانی بود)گفت:ایشان به جبهه ها می آمدند..این جملات درتخفیف آن مرحوم(هاشمی)نگفتند که آقای هاشمی «جانشین فرمانده کل قوا»بودند، این پاسخ مجری، طوری بودکه انگار یک طلبه ای بوده که برای تبلیغ درجبهه هاحضورداشته است!.
تسنیم (۱۲ خرداد ۱۳۹۹)ازچرایی حکم امام خمینی برای هاشمی رفسنجانی اینگونه نوشت:
هاشمی رفسنجانی زمانی به این سمت منصوب شد که چند ماه پیش از آن، قطعنامه ۵۹۸ از سوی شورای امنیت سازمان ملل صادر شده بود، اما ایران به دلایلی از پذیرش آن خودداری کرده بود. از سوی دیگر ارتش بعث عراق از لاک دفاعی بیرون آمده و سیاست تهاجمی اتخاذ کرده بود. در این راستا توانسته بود در ماه‌های فروردین و خرداد مناطق عملیاتی فاو و شلمچه را که ایران در عملیات‌های والفجر هشت و کربلای پنج در سال‌های ۶۴ و ۶۵ به تصرف خود درآورده بود، از تسلط ایران درآورد و نیروهای ایرانی را مجبور به خروج از آن مناطق کند.
چند ماه پس از اینکه هاشمی رفسنجانی با حکم امام خمینی به جانشینی فرمانده کل قوا منصوب شد، قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران پذیرفته شد. ایران تا آن زمان قطعنامه ۵۹۸ را نه رد کرده بود و نه پذیرفته بود. ایران آن قطعنامه را نسبت به قطعنامه‌های دیگر مثبت می‌دانست، اما به دنبال تغییر در ترتیب بندهای آن بود.
تاخیر یک ساله ایران در پذیرش قطعنامه ۵۹۸
ایران در زمان تصویب قطعنامه ۵۹۸ در موضع قدرت بود؛ چرا که به تازگی عملیات پیروز کربلای ۵ را اجرا کرده بود و شبه جزیره فاو، جزایر مجنون جنوبی و شمالی و بخش عمده‌ای از شلمچه را در دست داشت. ایران این مناطق را در عملیات‌های خیبر، والفجر هشت و کربلای 5 طی سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۵ به تصرف خود درآورده بود. ضمن اینکه ایران در مناطق مرزی، آرایش نظامی مناسبی داشت و توانسته بود در آن مناطقی که خطوط مرزی علیه ایران بود، با تصرف ارتفاعات و مناطق استراتژیک وضعیت مطلوبی را ایجاد کند.
«سردارمحمداسماعیل کوثری»(جانشین قرارگاه ثارالله )
«بند اول قطعنامه ۵۹۸» به موضوع بازگشت به مرزهای بین‌المللی اختصاص داشت. در این بند آمده بود: «ایران و عراق یک آتش بس فوری را رعایت کرده، به تمام عملیات نظامی در زمین، دریا و هوا خاتمه داده و تمام نیروهای خود را بدون درنگ به مرزهای شناخته‌شده بین المللی بازگردانند.»
عراق مناطق مهم و استراتژیک چندانی از ایران در دست نداشت، اما در مقابل ایران بخش‌های بزرگی از خاک عراق را در تصرف خود داشت. بنابراین این بند به ضرر ایران و به نفع عراق بود. عراق به راحتی و بدون اجرای عملیات و پرداخت هزینه‌ای، مناطق تصرف شده را پس می‌گرفت. در واقع بند اول قطعنامه آنچه را که ایران به خاطر آن جنگ را ادامه داده بود، از دست او خارج می‌کرد. ایران جنگ را پس از فتح خرمشهر ادامه داد تا چیزی به دست بیاورد و در مذاکرات از آن بهره‌برداری و استفاده کند.
توضیحات نگارنده-پیراسته فر:تیم مذاکره‌کننده (قطعنامه ۵۹۸)که درموردپایان جنگ ۸ساله ایران وعراق(آتش بس تیر ۱۳۶۷) درسازمان ملل به سرپرستی دکتر ولایتی مذاکره می کرد
ردیف جلو از سمت چپ،بترتیب: عباس ملکی (دبیر هیأت)، حسن روحانی (رئیس وقت کمیسیون دفاع مجلس و عضو شورایعالی دفاع)، سیروس ناصری (نماینده وقت ایران در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو)، علی‌اکبر ولایتی (وزیر وقت امور خارجه و رئیس هیأت)، محمدجواد ظریف (دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه)، مرحوم حسن حبیبی (وزیر وقت دادگستری)، سید محمدحسین لواسانی (معاون وقت بین‌الملل وزارت امور خارجه)، علی شمس اردکانی (دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه و نماینده سابق ایران در سازمان ملل متحد)،پس از مدتی آقای دکتر جواد لاریجانی مسئولیت مذاکرات را بر عهده گرفتند.
اجرای بندهای قطعنامه ترتیبی بود؛ یعنی ابتدا باید دو کشور به مرزهای بین‌المللی بازمی‌گشتند، سپس در مورد موضوعات دیگر مانند تعیین متجاوز و دریافت غرامت اقدام میشد. درخواست ایران، تغییر در ترتیب بندهای قطعنامه بود و تقاضا داشت که موضوع تعیین متجاوز بند اول قطعنامه باشد.
محسن رضایی(فرمانده سپاه)،هاشمی رفسنجانی(رئیس جمهورایران ونماینده امام خمینی درجنگ)،محسن رفیقدوست(وزیرسپاه)
بنابراین ایران علیرغم اینکه درخواست‌هایش در نظر گرفته نشده بود، اما از قطعنامه ۵۹۸ استقبال کرد. تنها درخواستش هم این بود که بندهای قطعنامه جابجا شود که این درخواست نیز به دلیل آغاز مجدد سیاست تهاجمی عراق، مورد قبول شورای امنیت سازمان ملل قرار نگرفت.
دلیل اصرار ایران بر تغییر بندها این بود که اجرای بندها ترتیبی بود و مهمتر از همه اینکه اجرای بندها ضمانتی نداشت؛ یعنی معلوم نبود که پس از بازگشت ایران به مرزهای بین‌المللی، آیا سازمان ملل حاضر خواهد شد که صدام را به عنوان متجاوز معرفی کند یا اینکه او را مجبور به پرداخت غرامت سازد و اینکه آیا اساساً سازمان ملل توانایی وادار کردن عراق به پرداخت غرامت را دارد یا اینکه صرفاً توصیه خواهد کرد؟
به هر حال ایران حاضر بود تمام آن مناطقی را که در عملیات‌های بزرگ و طی چند سال به دست آورده بود را به صدام بدهد، اما در قبالش سازمان ملل، صدام را به عنوان آغازگر جنگ معرفی کند که سازمان ملل و شورای امنیت این کار را هم نکردند. در نتیجه ایران که در موضع برتری قرار داشت، قطعنامه ۵۹۸ را در سال ۱۳۶۶ نپذیرفت.
تسنیم درادامه نوشت:البته در سال ۱۳۶۷ و زمانی که ایران قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت، دیگر چیزی برای از دست دادن نداشت و در نتیجه ایران مجبور شد قطعنامه را بپذیرد.
در سال پایانی جنگ قدرت نظامی عراق با کمک کشورهای غربی، عربی و شوروی به شدت افزایش پیدا کرد و نیروهای مسلح ایران نیز در تامین نیروی انسانی و هزینه جنگ در تنگنا بود، در نتیجه مناطق تصرف شده یکی پس از دیگری سقوط کرد و صدام موفق به بازپس‌گیری آن‌ها شد. بنابراین در تیر ماه سال ۱۳۶۷ ایران به نقطه‌ای رسید که در سال ۱۳۶۶ با پذیرش قطعنامه به آن نقطه می‌رسید.
«ایران در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت»
به عقیده محسن رضایی فرمانده وقت سپاه تیر ماه سال ۱۳۶۷ نسبت به قبل و بعد از آن تاریخ، بهترین زمان برای پذیرش قطعنامه بود. او می‌گوید: «اگر قطعنامه پذیرفته نمی‌شد، عراق به کرمانشاه و خرمشهر وارد میشد و هیچ‌وقت قطعنامه ۵۹۸ را نمی‌پذیرفت و آن‌ها قطعنامه ۵۹۹ را به ایران تحمیل می‌کردند که در آن قطعنامه امتیازات بزرگی را از ایران می‌گرفتند.»
واکنش فرمانده سپاه به حکم آیت الله هاشمی رفسنجانی
تسنیم نوشت:«سردارمحسن رضایی»(فرمانده وقت سپاه) در واکنش به انتصاب هاشمی گفت: «امید است، این حسن انتخاب و تفویض اختیارات در بسیج امکانات کشور در امر جنگ و ایجاد وحدت بین نیروهای بسیج که جزو آرزوهای دیرینه رزمندگان است، شوری نوین برای سرکوبی هرچه سریعتر متجاوز در میدان نبرد ایجاد نماید.»
هاشمی نیز موضوع اصلی این حکم را این دانست که "باید از امکانات نیروهای مسلح برای جنگ و دفاع بهتر استفاده شود که به‌خاطر چندگانگی نیروهای مسلح، از امکانات به‌خوبی استفاده نمی‌شود." هاشمی در خطبه‌های نمازجمعه تهران هم گفت: «این بار ما نیاز داریم، وضعیت را جدی‌تر بگیریم که این کار را شروع کرده‌ایم.»
نخست وزیر(موسوی)رئیس ستاد فرماندهی کل قوا
در این راستا برای هماهنگی بیشتر بین ارتش و سپاه و استفاده از قدرت دولت و مجلس برای اداره جنگ، ستاد کل فرماندهی کل قوا تشکیل شد. در این تشکیلات، پس از ۲۳ روز، نخست‌وزیر به عنوان «رئیس ستاد فرماندهی کل قوا» و برخی از وزرای دولت به عنوان معاونت‌های تخصصی انتخاب شدند.او با امام خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۶۷ ملاقات کرد و آخرین وضعیت جبهه‌های جنگ را برای رهبری انقلاب توضیح داد. در این جلسه عزم امام خمینی بر ادامه جنگ بود.
«امام خمینی تا آخرین روزهای جنگ تحمیلی تصمیم به ادامه جنگ داشتند»
اما از آنجایی که ایشان(نخست وزیر) به نظرات مسئولان کشور به‌ویژه مسئولان نظامی ارتش و سپاه که آن‌ها را "خبرگان جنگ" می‌نامیدند، توجه بسیار زیادی داشتند و تصمیمات خود درباره جنگ را با توجه به نظرات کارشناسی مسئولان دلسوز نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی اتخاذ می‌کردند.
چراامام خمینی قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت؟
تسنیم نوشت: امام خمینی ادامه جنگ را برای رسیدن به پیروزی‌های مشخص، منطقی می‌دانستند، اما زمانی که دیگر احساس کردند "ارتش اسلام به این زودی‌ها هیچ پیروزی به دست نخواهد آورد" با «آتش‌بس» موافقت فرمودند و «قطعنامه ۵۹۸ »را پذیرفتند.
به هرحال برخی بدون توجه به اینکه هاشمی از میانه جنگ تحمیلی به عنوان فرماندهی عالی جنگ در صحنه سیاسی - نظامی جنگ حضور داشت، انتصاب او به جانشینی فرماندهی کل قوا را به تغییر به منظور آماده شدن برای نوعی مصالحه تعبیر کردند. عراقی‌ها هم انتصاب هاشمی را به منزله تلاش ایران برای صلح ارزیابی کردند.
«محمد درودیان»(پژوهشگرجنگ)می گوید: "تغییرات حاصله و از جمله تشکیل ستاد کل قوا، گرچه مهم و موثر بود، ولی باتوجه به اوضاع سیاسی - نظامی و شرایط هنگام تشکیل و نیز تاخیری که در فعال کردن آن به وجود آمد، بیشتر در اداره و هدایت اوضاع سیاسی - نظامی و فراهم ساختن زمینه‌های صلح موثر واقع شد تا اینکه بتواند شرایط ادامه جنگ را تامین کند."
