پیراسته فر
خبری تحلیلیپیراسته فر
خبری تحلیلیاولین دوره مجلس خبرگان(قانون اساسی)زندگینامه منیره گرجی
منیره گرجی:روز اولی که به مجلس رفتیم یکی از روحانیون که نماینده یکی از شهرهای اطراف شیراز بودند؛ بلند شدند و اعلام کردند :«اینجا مجلس گناه است، یک زن و ۷۰ مرد! این خانم باید برود تا ما در این مجلس بمانیم.»
بسیاری از روحانیون دیگر با حضور من مخالف بودند،یکی ازآنها گفت:«خانم گُرجی! پاتو از کفش من بیرون کن».
من هم جواب دادم:کفشی به اندازه پاهایت پا کن.
نمایندگان مجلس(خبرگان)، وکیل مردمند نه ولیّ آنها.
امام حمینی:«اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است ولو به خلاف، به ضرر خودشان باشد.»
شما ولیّ آنها(مردم)نیستید که بگویید که این به ضرر شماست ما نمی خواهیم بکنیم.
«شما وکیل آنها(مردم) هستید؛ ولیّ آنها نیستید.» بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست.(مردم)
ازشما هم خواهش می کنم از اشخاصی که ممکن است یک وقتی یک چیزی را طرح بکنند که این طرح برخلاف مسیر ملت است، طرحش نکنند از اوّل، لازم نیست، طرح هر مطلبی لازم نیست. لازم نیست هر مطلب صحیحی را اینجا گفتن. شما آن مسائلی که مربوط به وکالتتان هست و آن مسیری که ملت ما دارد، روی آن مسیر راه را بروید، ولو عقیده تان این است که این مسیری که ملت رفته خلاف صلاحش است. خوب، باشد. ملت می خواهد این طور بکند، به ما و شما چه کار(ربطی) دارد؟ خلاف صلاحش را می خواهد. ملت رأی داده؛ رأیی که داده متَّبع است./بیانات امام خمینی(دیدار اعضای خبرگان قانون اساسی) ۲۷ مرداد ۱۳۵۸
اما بعضی مثل« آیت‌الله صدوقی »رفتار بسیار خوبی با من داشتند.
«منیره گرجی»متولد ۱۳۰۸(همسرِ مهدی گرجی)
مجلس خبرگان قانون اساسی در پی انتخابات تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۵۸، در روز ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ با ۷۵ نماینده و با ریاست آیت الله منتظری و نیابت آیت الله بهشتی و با پیام امام خمینی تشکیل شد.که یکی ازآنهاخانم گرجی بودپس از سه ماه ، کار تدوین آن قانون اساسی در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ به پایان رسید. این قانون اساسی شامل ۱۲ فصل و ۱۷۵ اصل و یک مقدمه و موخره بود که در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۵۸ به تصویب نهایی ملت ایران رسید.
در تهران چهره‌هایی چون آیت‌الله محمود طالقانی، ابوالحسن بنی‌صدر، آیت‌الله حسینعلی منتظری، حجت‌الاسلام گلزاده غفوری، آیت‌الله محمد حسینی بهشتی، مهندس عزت‌الله سحابی، دکتر عباس شیبانی، حجت‌الاسلام موسوی اردبیلی، خانم دکتر منیره گرجی و علی‌محمد عرب مرحله نخست حائز اکثریت آرا شدند.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:خاطره تنهازن نماینده خبرگان قانون اساسی
منیره گرجی:روز اولی که به مجلس رفتیم یکی از روحانیون که نماینده یکی از شهرهای اطراف شیراز بودند؛ بلند شدند و اعلام کردند :«اینجا مجلس گناه است، یک زن و هفتاد مرد. این خانم باید برود تا ما در این مجلس بمانیم.»
من به اظهارات آن نماینده پاسخ دادم. گفتم من مطمئن هستم هیچ‌گونه گناهی نمی‌کنم. هر کسی که فکر می‌کند گناه می‌کند مجلس را ترک کند. در ضمن من یک میلیون و نیم رای دارم در حالی که این آقا ۴۰۰ هزار رای دارد. من در قبال مردمی که به من رای داده‌اند مسئول هستم.
بسیاری از روحانیون دیگر با حضور من مخالف بودند. آقایی به من گفته بود «خانم گُرجی! پات رو از کفش من بیرون کن».
من هم جواب دادم:کفشی به اندازه پاهایت پا کن.
اما مثلا آیت‌الله صدوقی نماینده مردم یزد رفتار بسیار خوبی با من داشتند.
عالمه مجلس خبرگان می گوید: خیلی ناراحت‌کننده است، کسانی که قرآن را خوانده‌اند و مقام زن را در قرآن دیده‌اند این‌چنین حرف بزنند. هنوز هم نمی‌توانم این حرف را تحمل کنم و ببینید این مرد با این حرف مردان را تحقیر کرد.
«منیره علی» معروف به «منیره گرجی فرد» تنها زن نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ شناخته میشود. وی فعالیتهای اجتماعی خود را با ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ آغاز کرد. او پس از پایان دوره مجلس خبرگان قانون اساسی به تدریس در حوزه علمیه خدیجه کبری (س) و مرکز تربیت معلم شهید رجایی مشغول شد.
منیره گرجی در خانواده‌ای هشت نفره بزرگ شد. در سن ۱۵ سالگی ازدواج کرد. آغاز فعالیت های سیاسی خانم گرجی فرد به سال های آغازین نهضت (۱۳۴۲) باز می گردد که با تشدید فعالیت های انقلابی بر میزان حضور سیاسی ایشان نیز افزوده شد. خود او در این باره می گوید: «شروع فعالیتهای ما حوادث پانزده خرداد ۴۲ بود. در آن روزها ما در حوالی میدان شهدا ساکن بودیم و شاهد حضور مردم و آن کشت و کشتارهای بی رحمانه بودیم. با وجود این حوادث ما برای خانم ها جلساتی داشتیم و من با دیدن این صحنه ها، در آن جلسات تصمیم قطعی گرفتم که باید بلند شد؛ نباید همین طور نشست و شاهد قلع و قمع مردم باشیم. حتی شاهد این باشیم که آنها نگذارند ما به احساسات دینی مان جواب مثبت بدهیم و این طور بی رحمانه ما را تاراج کنند. شروع تصمیم من همان روز پانزده خرداد ۴۲ بود.»
خاطراتی از مجلس خبرگان قانون اساسی دارید؟
منیره گرجی‌فرد:در جلسه اول مجلس خبرگان یکی از نمایندگان که اهل شیراز بود، بلند شد و گفت: «این مجلس، مجلس گناه است. یک زن و ٧٠ مرد؟!» شما نمی‌توانید معنی این حرف را بفهمید! من پشت بلندگو رفتم و گفتم که من مطمئن هستم گناه نمی‌کنم هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند و مجلس، مجلس گناه است، تشریف ببرد بیرون. مجلس، مجلس شناخت انسان است. آن شخص رفت. شما می‌توانید تصور کنید که با چه اشخاصی طرف بودیم؟
«خانم منیره گرجی» می گوید:یک مردی که روحانی است چطور فکر کرده که منِ زن، باعث گناه می‌شوم؟ اصلا نمی‌توانید تصورش را بکنید در آن زمان در مقابل چه کسانی باید می‌ایستادیم و حرف می‌زدیم. اصلا میشد تصورش را کرد؟ من بین آن همه مرد بلند شدم رفتم بالا ایستادم و گفتم:
«من که مطمئن هستم که گناهی در اینجا نمی‌کنم و شما به آقایان هم توهین کردید که جای خود دارد ولی من نزدیک دو میلیون رأی آورده‌ام در حالی که شما ٤٠٠ هزار رأی دارید من که نمی‌توانم جواب مردم را بدهم شما می‌توانید جواب ٤٠٠هزار نفر را بدهید؟ اگر گناه میکنید پس تشریف ببرید به سلامت.»
خانم گرجی می گوید:بعد از این جواب من حرفی از این موضوع دیگر هیچ‌جا زده نشد. واقعا برایشان غیرقابل تصور بود. من، نه دختر کسی بودم و نه همسر شخصیتی. بلکه یک آدم معمولی بودم. دوره مجلس خبرگان قانون اساسی خیلی کوتاه بود(۳ماه) اما من به اندازه ٥٠٠ سال در این مجلس رنج کشیدم. کار خیلی سختی بود؛ با این که چهره‌های خیلی خوبی در آن مجلس بودند.
منیره گرجی
همیشه فکر می‌کنم صحنه‌ای که آیت‌الله طالقانی بر روی زمین نشسته بودند هیچ‌وقت در تاریخ فراموش نمی‌شود بالاخره این افراد الگوهای ما بودند.
آقای"سهید"آیت مخالف خیلی مسائل بود..مخالف فعالیت زنان درجامعه
امام چه گفتند؟
گفتند شما خودتان زن هستید و فکر کنید چه باید بگویید. درعین‌حال گفتند چرا زودتر اصل ولایت فقیه را تصویب نمی‌کنید؟ من پنجشنبه بود رفتم و شنبه صبح ولایت فقیه تصویب شد
من در قم پیش امام رفتم برای اصل رئیس‌جمهوری. قرار بود بحث زن و مرد نباشد و هر کسی می‌تواند این کار را انجام دهد. آن وقت کلمه رجال را نوشتند. این کلمه مرد چرا باید باشد هرکسی توانایی انجام این مسئولیت را داشته باشد، می‌تواند رئیس‌جمهور شود بین زن و مرد فرقی نیست. وقتی پیامبر می‌گویدأَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ نمی‌گوید انا رجل کرجالکم. بلکه می‌گوید من یک بشر مانند شما هستم و خیلی سعی کردم کلمه رجل را بردارند حتی نزد امام رحمت‌الله علیه رفتم. امام گفت شما خودتان نماینده هستید بگویید چه باید کرد؟ شنبه صبح رجل در مجلس بحث شد پنجشنبه قبلش من خدمت امام رفتم و گفتم این درست نیست نباید این‌طور باشد و تذکری بدهید، زیرا منظور همه افراد است و زن و مرد ندارد. ولی متأسفانه شنبه این بحث رأی آورد./ایسنا۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ بنقل ازروزنامه شرق
اما نخستین حضور زنان در مجلس خبرگان به حضور منیره گرجی در مجلس خبرگان جهت بررسی نهایی قانون اساسی بازمی گردد. منیره گرجی فرد متولد ١٣٠٨ در حوزه انتخابیه تهران توانسته بود ٥١ درصد آرا را به دست بیاورد، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و برگزاری نخستین انتخابات که منجر به تعیین نوع حکومت و تشکیل جمهوری اسلامی شد و بحث راجع به قانون اساسی نظام گسترش یافت با تاکید حضرت امام خمینی بر تشکیل مجلس خبرگان جهت بررسی نهایی قانون اساسی، قانون انتخابات این مجلس تصویب شد و این انتخابات در ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ برگزار شد و ۷۵ نفر نماینده این مجلس انتخاب شدند. منیره گرجی فرد بعد از فعالیت های سیاسی که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی داشت در نخستین دوره مجلس خبرگان به عنوان تنها زن عضو این مجلس انتخاب و با دیگر اعضای این مجلس قانون اساسی جمهوری اسلامی را تدوین کرد.
انتخاب خانم گرجی به عنوان تنها زن مجلس خبرگان قانون اساسی، اعتراض برخی منتخبان این مجلس را برانگیخت. آنان تهدید کردند: «این باید برود وگرنه ما مجلس را ترک می کنیم.» او در آن زمان پاسخ داد: «من بر مسوولیتی که مردم به من واگذار کرده اند، استوارم: هر کس نمی تواند حضور یک زن را تحمل کند، برود.» منیره گرجی که با اصرار شهید بهشتی وارد عرصه انتخابات شده بود در مورد عضویتش در مجلس خبرگان گفت: «در مورد راه یافتن به مجلس، من هیچ وقت برای خودم قدمی برنداشتم. الان هم نه باکسی آشنا هستم و نه در خانه ای رفت وآمد دارم، بلکه سعی دارم بنده خدا باشم و اگر مسوولیتی احساس کنم حاضرم انجام وظیفه نمایم. وقتی جریان مجلس خبرگان مطرح شد، چند نفر از آقایان مرتب تلفن می زدند و اصرار داشتند که من در انتخابات شرکت کنم.
من هم خودم تعجب می کردم، چون نه همسرم در این جریانات حضور داشت و نه پسر یا دامادی داشتم و نه خودم اهل این بودم و هستم که بخواهم خودم را مطرح کنم. اگر کار برای خدا باشد، خداوند خودش وسایل را جور می کند «یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح» درباره من قضیه این طور پیش آمد. من اول نمی پذیرفتم، چون مریض بودم. یک روز از رادیو یا تلویزیون شنیدم که خانم هایی از مجاهدین (منافقین) و فداییان آن زمان مصاحبه می کردند و می خواستند با آن نظرات غیراسلامی به مجلس بروند. من با خودم گفتم اگر بناست مجلس تشکیل شود و اینها بخواهند کاندیدا شوند، من باید بروم و لااقل جلوی یکی از اینها را بگیرم.» خانم گرجی فرد پس از اتمام دوره مجلس خبرگان قانون اساسی و سپس کناره گیری از مشاغل دولتی، در حوزه علمیه خدیجه کبری (س) در تهران به تدریس فقه، تفسیر، احکام و اخلاق مشغول است و در مرکز تربیت معلم شهید رجایی، مدرس درس عرفان امام است.
توضیح نگارنده-پیراسته فر:آرای ۱۰ نفر اول تهران :نمایندگان خبرگان قانون اساسی
۱ -آیت الله سیدمحمود طالقانی با ۲۰۱۶۸۵۱ رأی
۲-ابوالحسن بنی‌صدر با ۱۷۶۳۱۲۶ رأی
۳-آیت الله حسینعلی منتظری با ۱۶۷۲۹۸۰ رأی
۴-دکتر علی گلزاده غفوری با ۱۵۶۰۹۷۰ رأی
۵-دکتر سیدمحمدحسین بهشتی با ۱۵۴۷۵۵۰ رأی
۶-مهندس عزت‌الله سحابی با ۱۴۴۹۷۱۳ رأی
۷-میرکریم موسوی کریمی (اردبیلی) با ۱۳۸۹۷۴۷ رأی
۸-دکتر عباس شیبانی با ۱۳۸۷۸۱۲ رأی
۹-منیر علی (منیره گرجی) با ۱۳۱۳۷۳۱ رأی
۱۰-علی محمد عرب با ۱۳۰۵۱۳۶ رأی
اسامی نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی
نام اعضای خبرگان قانون اساسی | مسئولیتها |
۱-حسینعلی منتظری | آیت الله حسینعلی منتظری نجف آبادی (قائم مقام رهبری) بود که درفروردین ۱۳۶۸ عزل شد،در ۲۹ آذر ۱۳۸۸ ( سن ۸۷ سالگی) در قم درگذشت. |
۲-سید محمد بهشتی | آیت الله سیدمحمد حسینی بهشتی(متولد۱۳۰۷)در جایگاه نائب رئیس در این مجلس حاضر شد. او پس از این مجلس، در سمت‌هایی همچون رییس دیوان عالی کشور، دبیرکل حزب جمهوری اسلامی و همچنین شورای موقت ریاست جمهوری نیز عهده دار مسئولیت شد. اما سرانجام در هفتم تیرسال ۶۰در جریان انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی شهید شد.
|
۳-حسن آیت* | دکترحسن آیت-جز هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان قانون اساسی بود و سمت دبیری مجلس خبرگان قانون اساسی بر عهده داشت. او پس از مجلس خبرگان قانون اساسی، نماینده تهران در اولین دوره مجلس شد و سرانجام در ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ در مقابل منزل مسکونی‌اش ترور و به شهادت رسید. |
۴-حسن عضدی* | دکترحسن عضدی عضو هیئت‌رئیسه و منشی خبرگان قانون اساسی بود. بعدها سمت‌هایی همچون ریاست سازمان سنجش آموزش کشور و معاونت وزارت فرهنگ و آموزش عالی را نیز به دست آورد. او نیز همچون چند تن دیگر از اعضای حزب جمهوری در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ در جریان بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی شهید شد. |
۵-محمود روحانی* | نماینده خراسان و عضو هیئت‌رئیسه (منشی) خبرگان قانون اساسی بود. |
۶-سید محمود طالقانی | آیت الله سیدمحمود طالقانی از مبارزان انقلاب ۵۷ بود و پس از ترور مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را برعهده گرفت،وی اولین امام جمعه درایران(بعدازپیروزی انقلاب بود). در۱۹ شهریور۵۸ به دلیل عارضه قلبی درگذشت. |
۷-سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی | آیت الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی-علاوه بر عضویت در خبرگان قانون اساسی، در دوره اول مجلس خبرگان رهبری حضور داشت، رئیس شورای عالی قضایی ایران و رئیس دیوان عالی کشور از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ بود(در سال ۱۳۶۸ ریاست قوه قضاییه ایران را بر عهده داشتند) وی مدتها ریاست دانشگاه مفید در قم را بر عهده داشت.در ۰۳ آذر ۱۳۹۵درگذشت. |
۸-محمد جواد باهنر | حجت الاسلام محمدجوادباهنر-نماینده مردم تهران در مجلس بودکه پس از برکناری بنی صدر به عنوان نخست وزیر (شهیدرجایی)بودکه باهم در ۸ شهریور۱۳۶۰ در انفجار دفتر نخست وزیر به شهادت رسیدند. |
۹- ابوالحسن بنی‌صدر* | سیدابوالحسن بنی صدرهمزمان با استعفای دولت موقت مهدی بازرگان،در۵ آبان ۱۳۵۸ اولین رئیس جمهورانقلاب اسلامی برگزیده شد(۱۷ماه) ۱۵ آبان ۱۳۵۸ تنفیذشد و (۱۷ماه)بعد ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ با رأی نمایندگان مجلس از این سمت کنار گذاشته شدوهمراه مسعودرجوی باخلبان شاه(معزی) کشور فرانسه پناهنده شد. |
۱۰-سید عبدالحسین دستغیب | آیت الله سید عبدالحسین دستغیب-امام جمعه شیرازبود که در۲۰ آذر ۱۳۶۰ پس از اقامه نماز در یک حمله انتحاری به شهادت رسید. |
۱۱- منیره گرجی‌فرد* | خانم عالمه منیره علی مشهور به منیره گرجی، « تنها زن تدوینگر قانون اساسی»لقب گرفته است. او به عنوان عضو در مجلس خبرگان قانون اساسی حاضر شد و حضورش در این مجلس پایانی بر فعالیتهای سیاس‌اش بود. گرجی پس از اتمام کار مجلس خبرگان قانون اساسی، به فقه، تفسیر احکام و اخلاق در حوزه علمیه پرداخت. او به دلیل کهولت سن خانه نشین شده است. |
۱۲ - مرتضی حائری یزدی | آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی-فرزندمؤسس حوزه علمیه قم(آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی) وپدرخانم سیدمصطفی خمینی(پدرمعصومه حائری) ،در ۲۵اسفند۱۳۶۴ درگذشت. |
۱۳ -محمدجوادحجتی کرمانی | آیت الله محمدجوادحجتی کرمانی که به عنوان نماینده استان کرمان به عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی درآمد، توانست پس از این مجلس نمایندگی مجلس شورای اسلامی و مشاور آیت‌الله خامنه‌ای در زمان ریاست‌جمهوری‌اش و همچنین عضویت در مجلس خبرگان را در پرونده کاری خود ثبت کند. او که سال‌هاست با عضویت در شورای عالی مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی از سیاست فاصله گرفته و مشغول تألیف است، در آخرین اقدام سیاسیش برای حضور در پنجمین دوره مجلس خبرگان با سد رد صلاحیت مواجه شد و از حضور در این مجلس بازماند. |
۱۴-عبدالله جوادی آملی | آیت الله عبدالله جوادی آملی، علاوه بر حضور در این مجلس، تجربه مجلس خبرگان اول و دوم نیز درک کرده است. جوادی آملی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و سال‌ها نیز به عنوان امام جمعه موقت قم، اقامه نماز میکرد اما سرانجام در سال ۱۳۸۸ از این سمت به دلایل نامعلومی استعفا داد. |
۱۵-سید محمدخامنه‌ای | آیت الله سیدمحمدخامنه ای-برادر بزرگ رهبرانقلاب و رئیس بنیاد ایران‌شناسی و بنیاد حکمت اسلامی صدرا است و همچنین به عنوان منتخب مردم خراسان در ادوار اول و دوم راهی مجلس شورای اسلامی شد. |
۱۶-ابوالقاسم خزعلی | آیت الله ابوالقاسم خزعلی-نماینده مردم سمنان در مجلس خبرگان قانون اساسی و همچنین سه دوره حضور در مجلس خبرگان حضورداشت.پس از استعفای مهدوی کنی در بهمن ۱۳۵۹ با حکم آیت الله خمینی به عنوان یکی از شش فقیه به عضویت شورای نگهبان منصوب شد و اما سرانجام در مرداد ۱۳۷۸ از عضویت در این شورا استعفا داد(پدر دکترمهدی خزعلی،،کبری و انسیه(معاون آیت الله رئیسی).مدیریت بنیادغدیر ازجمله از فعالیتهایش تازمان فوتش(۲۵ شهریور ۱۳۹۴)بود. |
۱۷-ناصر مکارمشیرازی | آیت الله ناصرمکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعان است. |
۱۸-علی‌اکبرمشکینی | آیت الله علی اکبر مشکینی در تیرماه ۱۳۶۲ یعنی از زمان تأسیس مجلس خبرگان رهبری به ریاست این مجلس منصوب شد ،وی مدتی امامت جمعه شهرهای قم وتبریزرانیزبعهده داشته است که در۸مرداد ۱۳۸۶ که بر اثر بیماری درگذشت.
|
۱۹ -لطف‌الله صافی گلپایگانی | آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی (متولد۳۰ بهمن ۱۲۹۷) از مراجع تقلید شیعه است که در قم زندگی می‌کند.در سال ۱۳۵۹ نیز از سوی آیت‌الله خمینی به‌عنوان دبیر شورای نگهبان انتخاب شدند و سرانجام پس از گذشت هشت سال یعنی در سال۱۳۶۷ از این سمت استعفا دادند. به تدریس و تألیف مشغول هستند ودر ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ درگذشت |
۲۰-عزت‌الله سحابی* | مهندس عزت الله سحابی-به عنوان رئیس شورای فعالان ملی و مذهبی، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد،وی نماینده مردم تهران در مجلس اول حضور بود،در دولت مهدی بازرگان رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور بود، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۷۶ از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد، در ۱۰خرداد ۱۳۹۰ در بیمارستان درگذشت. |
۲۱-جعفر سبحانی | آیت الله جعفر سبحانی ازمراجع تقلید و اساتید حوزه علمیه قم هستند .وی ازنویسندگان توانای حوزه است. |
محمد یزدی | آیت الله شیخ محمدیزدی از دوره دوم تا چهارم عضو مجلس خبرگان بودند و در چهارمین دوره نیز به کرسی ریاست این مجلس دست یافتند.، در انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان نتوانستند رای کافی را کسب کنند.واما بافوت آیت الله محمدمؤمون توفیق حضوردرمجلس راپیداکرد وتوفیق مضاعفی چون ریاست مجلس خبرگان راعهده دارشدوسرانجام در ۱۹ آذر ۱۳۹۹ درگذشت |
۲۲-سید اسماعیل موسوی زنجانی | آیت الله سید اسماعیل موسوی زنجانی- نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه استان زنجان بود در ۲۷آذر ۱۳۸۱بر اثر ایست قلبی درگذشت.. |
۲۳-سید عبدالله ضیائی‌نیا | آیت الله دکترسید عبدالله ضیایی نیا- عضوشورای سیاستگذاری حوزه علمیه قم بود،حکم امام خمینی رابرای کمیته های انقلاب اسلامی گیلان داشت(مشترک باآیت الله احسانبخش) سرانجام در ۲۳ مرداد ۱۳۶۸ در۶۶ سالگی بر اثر بیماری درگذشت. |
۲۴-عبدالرحمان قاسملو * | قاسملو کومله که به عنوان یکی از اعضای به مجلس خبرگان قانون اساسی معرفی شده بود، پس از آنکه حزب متبوعش از سوی نظام جمهوری اسلامی غیرقانونی اعلام شد، از حضور در این مجلس بازماند. او که رهبر حزب دموکرات کردستان را برعهده داشت در ۲۲ تیر ۱۳۶۸ در سن ۵۹سالگی درکشور(اتریش)براثر تروروکشته شد. |
۲۵-میرزا محمدعلی انگجی
| آیت الله میرزامحمدعلی انگجی-نماینده تبریز در خبرگان قانون اساسی بود و در دوره اول مجلس خبرگان رهبری هم حضور داشت. او روز ۱۵ خرداد ۱۳۶۲ در مصلای امام خمینی تبریز درگذشت. |
۲۶ -میرزا محمد انواری | آیت الله میرزا محمد انواری-سه دوره نماینده مردم هرمزگان در مجلس خبرگان باشد و سرانجام ۱۹خرداد ۱۳۸۱ درگذشت. |
۲۷-علی‌محمد عرب * | حضور در این مجلس به عنوان تنها فعالیت سیاسی او یاد میشود، البته عرب در دور دوم مجلس شورای اسلامی کاندیدای دفتر تحکیم وحدت بود.
|
۲۸-هادی باریک بین | آیت الله شیخ هادی باریک بین..سه دوره نمایندۀ قزوین در مجلس خبرگان رهبری( دوره های اول و چهارم )-امام جمعه قزوین نیز بود(۱۹ فروردین ۱۳۹۶ )درگذشت. |
۲۹-محمدتقی بشارت | حجت الاسلام محمدتقی بشارت-سرپرستی بنیاد شهید و کمیته انقلاب اسلامی سمیرم را نیز بر عهده داشت. بشارت در دوره اول مجلس شورای اسلامی نماینده سمیرم بود که ۷ دی‌ماه ۱۳۶۰ از سوی منافقین به شهادت رسید. |
۳۰-سرگن بیت اوشانا کوگ‌تپه* | او نماینده آشوریان و کلدانی‌ها در خبرگان قانون اساسی و همچنین نماینده آشوریان در دوره اول مجلس بود. او بعدها به دلیل همکاری با حزب توده بازداشت شد و اما بیماریش او را از زندان آزاد سرانجام در سال ۱۳۶۷ درگذشت. |
۳۱-عزیز دانش‌راد* | مهندس عزیز دانش راد (کیائی)بعداز این نمایندگی (۳ماهه مجلس خبرگان) پست و سمت سیاسی و مدیریتی نداشت. در سال ۱۳۷۰ شمسی در سن ۷۱ سالگی به دلیل بیماری از دنیا رفت
|
۳۲-جعفر افروغ-اشراقی | آیت الله جعفر افروغ (اشراقی ) بعدازخبرگان به تدریس و تبلیغ درحوزه مشغول بود که در سال ۱۳۷۹ درگذشت. |
۳۳-میرزا علی فلسفی (تنکابنی) | آیت الله میرزاعلی فلسفی تنکابنی برادرِآیت الله محمدتقی فلسفی(زبان گویای اسلام) است وازمدرسان حوزه بودکه در ۱۹بهمن ۱۳۸۴ در سن ۸۵ سالگی درگذشت. |
۳۴-جلال‌الدین فارسی* | دکترسیدجلال الدین فارسی-عضو ستاد انقلاب فرهنگی و نماینده دوره دوم مجلس شورای اسلامی بود. او نخستین نامزد حزب جمهوری اسلامی در اولین انتخابات ریاست جمهوری در ایران بود ودرآستانه رسیدم به کرسی ریاست قوه مجریه بودکه در مورد "ایرانی‌الاصل" بودنش تردیدهایی مطرح شدوجبوربه استعفاشد وراه رابرای پیروزی بنی صدرهموارکرد.. |
۳۵-جواد فاتحی | حجت الاسلام جوادفاتحی که از استان کردستان راهی مجلس خبرگان رهبری شده بود، بعد از پایان مجلس خبرگان قانون اساسی به تدریس علوم دینی در حوزه‌های علمیه و نیز مراکز آموزشی پرداخت. |
۳۶ -محمد فوزی | حجت الاسلام محمدفوزی بعد از خبرگان قانون اساسی به ارومیه رفت و در تأسیس کمیته‌های انقلاب اسلامی نقش داشت. او سپس برای تحقیق و تدریس به قم رفت و در سال ۱۳۸۶ درگذشت. |
۳۷-علی قائمی امیری* | دکترعلی قائمی امیری در دوره اول مجلس شورای اسلامی (بابلسر) عضو هیئت رئیسه بود،استاد دانشگاه . |
۳۸ -سید موسی موسوی قهدریجانی | حجت الاسلام سید موسی موسوی قهدریجانی نماینده کرمانشاه در مجلس خبرگان قانون اساسی بود.او در حال حاضر قائم‌مقام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. |
۳۹-علی‌اکبرقریشی | آیت الله سیدعلی اکبر قرشی نماینده آذربایجان غربی در مجلس خبرگان قانون اساسی که در دوره‌های اول، دوم ، چهارم و پنجم مجلس خبرگان رهبری نیز حضور یافته است. |
۴۰-علی گلزاده غفوری | آیت الله دکترعلی گلزاده غفوری، حقوقدانی بود که پس از خبرگان قانون اساسی، عضو دوره اول مجلس شد ودر ۱۱ دی‌ماه ۱۳۸۸ درگذشت. |
۴۱-عبدالکریم هاشمی نژاد | آیت الله شهید سید عبدالکریم هاشمی نژاد-دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد که در ۷آبان ۱۳۶۰ در محل دفتر این حزب شهید شد. |
۴۲-عبدالرحمن حیدری | آیت الله عبدالرحمن حیدری-نماینده ایلام در خبرگان قانون اساسی که تجربه حضور در مجلس خبرگان رهبری را نیز داشت،وی ازتحصیلکرده های حوزه‌های کربلا، نجف وسامرا است و«تاسیس«حوزه علمیه باقریه ایلام ازجمله خدمات ایشان است.در ۱۱ دی ۱۳۶۵ درگذشت. |
۴۳-منیرالدین حسینی الهاشمی | آیت الله سید منیر الدین حسینی الهاشمی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بودفتر مجامع مقدماتی فرهنگستان علوم اسلامی را بنیان نهاد و۱۲ اسفند ۷۹ درگذشت. |
۴۴-محمدعلی موسوی جزایری | آیت الله موسوی جزائری نماینده امام ورهبری درخوزستان(امام جمعه اهواز)بودکه امسال استعفاداد و در حال حاضر عضو مجلس خبرگان رهبری ومدیرحوزه های استان است.
|
۴۵-محمد کرمی | آیت الله محمد کرمی حویزی- پس از پایان کار مجلس خبرگان قانون اساسی به اهواز بازگشت و تا ۹ بهمن ۱۳۸۱ که درگذشت به تدریس علوم دینی پرداخت. |
۴۶-سید جعفرکریمی دیوکلایی | آیت الله سیدجعفرکریمی-از مازندران در مجلس خبرگان قانون اساسی حضور داشت در حال حاضر رئیس شورای استفتائات رهبر جمهوری اسلامی است. او عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ورئیس دفترتبلیغات اسلامی. که در۹فروردین ۱۳۹۹ درگذشت |
۴۷-حسین خادمی | آیت الله سید حسین خادمی (مجلسی ) اولین جلسه مجلس خبرگان قانون اساسی با ریاست سنی او آغاز شد،وی نماینده مردم اصفهان در مجلس خبرگان رهبری هم بود و در ۲۰ اسفند ۱۳۶۳ درگذشت. |
۴۸-هرایر خالاتیان* | نماینده ارامنه تهران و شمال کشور در خبرگان قانون اساسی بود. او در دوره اول عضو مجلس شد و پس از پایان دوره اش از سیاست فاصه گرفت،سرانجام در۱۹ تیر ۱۳۶۷ درگذشت. |
۴۹-سید حسن طاهری خرم‌آبادی | آیت الله سیدحسن طاهری خرم آبادی-عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که دوره چهارم شورای نگهبان به‌عنوان یکی از فقهای این شورا منصوب شد وسابقه امامت نمازجمعه تهران رانیزدرنامه اعمالش دارد. او ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ درگذشت. |
۵۰-سید محمد کیاوش* | نماینده اهواز در دوره اول مجلس شورای اسلامی بود و در جریان بمب‌گذاری هفت تیر ۱۳۶۰ مجروح شد. |
۵۱-میر اسدالله مدنی | آیت الله سیداسدالله مدنی -امام جمعه تبریزدر ۲۰شهریور ۱۳۶۰ حین اقامه نماز، مورد سوءقصد قرارگرفته وشهید شد. |
۵۲-رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای* | مهندس رحمت اله مقدم مراغه ای-بعد از انقلاب در مقام استانداری آذربایجان شرقی فعالیت کرده و از جمله نمایندگان آذربایجان در خبرگان قانون اساسی بودکه درسال ۱۳۹۱ درگذشت. |
۵۳ -عبدالعزیز ملازاده | عبدالعزیز ملازاده معروف به مولانا عبدالعزیز مابون-رهبر اهل سنت در سیستان و بلوچستان بود که در ۲۱مرداد ۱۳۶۶ درگذشت. |
۵۴-سیدکاظم اکرمی* | نماینده دور اول مجلس شورای اسلامی و وزیر آموزش و پرورش در دولت دوم میرحسین موسوی بود. |
۵۵-حمیدالله میرمرادزهی* | نماینده سیستان و بلوچستان در خبرگان قانون اساسی پس از پایان دوره این مجلس به وکالت پرداخت. |
۵۶-محمدحسن نبوی | آیت الله سید محمد حسن نبوی-در سال ۱۳۶۰ پس از شهید عباس حیدری، نماینده بوشهر در مجلس اول شورای اسلامی، در انتخابات میان‌دوره‌ای به مجلس راه یافت. او در دوره‌های دوم و سوم مجلس شورای اسلامی هم حضور داشت،در۱۶آبان۱۳۸۱ درگذشت. |
۵۷-سید احمد نوربخش* | دکتر سیداحمدنوربخش،دارای دکتری مهندسی مکانیک ازدانشگاه بروکسل(بلژیک)(نماینده چهارمحال و بختیاری در خبرگان قانون اساسی) ،ازسال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ در وزارت نیرو فعالیت میکرد.
|
۵۸-سید اکبر پرورش* | سید علی اکبر پرورش،وزیروزارت آموزش پرورش در دولت‌های باهنر و میرحسین موسوی بود،در سال ۱۳۶۰ از سوی رئیس‌جمهور(آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای) به‌عنوان نخست‌وزیر به مجلس پیشنهاد کرد اما رأی اعتماد نگرفت. آقای پرورش عضو مجلس خبرگان رهبری و دو دوره نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی بود و در۶ دی ۱۳۹۲ درگذشت. |
۵۹-محمدمهدی ربانی املشی | آیت الله محمد مهدی ربانی املشی-پس از نمایندگی گیلان در خبرگان قانون اساسی بر مسند دادستان کل کشور نشست و به عضویت شورای نگهبان درآمد. او در دوم شهریور ۱۳۶۰ از سوءقصد جان سالم به در برد.نائب رئیس مجلس شورای اسلامی دوم نیز از جمله فعالیتهای او بود.ربانی در ۱۷ تیر۱۳۶۴ بر اثر عوارض ناشی ازترور درگذشت. |
۶۰-عبدالرحیم ربانی شیرازی | آیت الله عبدالرحیم ربانی شیرازی- عضو شورای نگهبان و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و در۱۷اسفند۱۳۶۰ درگذشت. |
۶۱- حسینعلی رحمانی | آیت الله حسینعلی رحمانی -در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی نماینده مردم بیجار بود که در۱۹فروردین ۱۳۷۵ در سن ۷۰ سالگی درگذشت.
|
۶۲-محمد رشیدیان* | محمد رشیدیان(دبیرآموزش وپرورش)- در دوره‌های اول، دوم، سوم و ششم نماینده مجلس شورای اسلامی بود. رشیدیان ۲۸ خرداد۱۳۹۲ درگذشت. |
۶۳ -محمد صدوقی | آیت الله محمد صدوقی، امام‌جمعه یزد بود که ۱۱ تیرماه ۱۳۶۱ در نماز جمعه این شهر و در اثر یک عملیات انتحاری به شهادت رسید. |
۶۴-رستم شهزادی* | رستم شهرزادی- پیشوای دینی زرتشتیان ایران(مؤبد) بود که ۲۳ اسفند ۱۳۸۷ درگذشت. |
۶۵-دکترعباس شیبانی* | دکترعباس شیبانی پنج دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی را تجربه کرد، عضو شورای شهر تهران بود/اول دی ۱۴۰۱ درگذشت. |
۶۶-ابوالحسن شیرازی | آیت الله ابوالحسن مقدسی شیرازی-دو دوره در مجلس خبرگان رهبری به عنوان نماینده استان خراسان حضور داشت و ۱۶ مرداد ۷۹ درگذشت. |
۶۷-سید محمدباقر سلطانی طباطبایی بروجردی | آیت الله سید محمد باقرطباطبایی سلطانی (پدر همسرحاج سیداحمد خمینی)، پس از مجلس خبرگان قانون اساسی به تدریس پرداخت و سرانجام در ۸۶ سالگی در۳۱ خرداد ۷۶ درگذشت. |
۶۸-میر ابوالفضل موسوی تبریزی | آیت الله میرابوالفضل موسوی تبریزی ،وی ازشاگردان ومعتمدین آیت الله شریعتمداری بود ونماینده مجلس شورای اسلامی در دوره اول و دوم، نماینده مجلس خبرگان رهبری در سه دوره، رئیس دیوان عدالت اداری و نیز دادستان کل کشور بود. در ۲۵ فروردین ۱۳۸۲ درگذشت. |
۶۹- حبیب‌الله طاهری گرگانی | آیت الله حبیب الله طاهری گرگانی-عضو و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز استان مازندران و همچنین نماینده بنیاد بین‌المللی غدیر در استان گلستان بودکه در ۸ دی ۱۳۸۷ درگذشت. |
۷۰-سید جلال طاهری اصفهانی | آیت الله سید جلال طاهری اصفهانی چندین دوره نماینده اصفهان در مجلس خبرگان رهبری و اولین امام‌جمعه شهر اصفهان بودکه بعداستعفاداد،۱۲ خرداد ۱۳۹۲ در اصفهان درگذشت.
|
۷۱-میرزا جوادآقا تهرانی | آیت الله میرزا جواد حاجی ترخانی (تهرانی )-در حوزه علمیه مشهدمشغول تدریس شد ،دوم آبان ۱۳۶۸ به دلیل بیماری کبد درگذشت. |
۷۲-شیخ علی تهرانی | علی مرادخانی ارگنه معروف به شیخ علی تهرانی(دامادآیت الله خامنه ای)مدتی به عراق پناهنده شد که بطریقی بعدازچندسال برگشت ...۲۷ مرداد ۱۴۰۱ درگذشت. |
توضیح نگارنده-پیراسته فر:ستاره دارها(*)غیرروحانی هستند.
*۷۳- «عبدالرحمان قاسملو» به نمایندگی از استان آذربایجان غربی برگزیده شد که به دلیل شروع جنگ کردستان و غیرقانونی شدن حزب دموکرات در این مجلس شرکت نکرد.
مصاحبه کامل خانم گرجی:
این مصاحبه چه زمانی؟
ایسنا(۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ )نوشت:گفت‌وگویی که می‌خوانید، شش ماه پیش و پس از دو سال ممارست، پیگیری و امتناع منیره گرجی بالاخره در یک شب سرد پاییزی انجام شد اما نارضایتی بانو گرجی مانع چاپ آن تاکنون بود تا این که چندی پیش بزرگداشتی برای تجلیل از این بانوی قرآن‌پژوه توسط معاونت زنان ریاست‌جمهوری برگزار شد و مجوز انتشار این گفت‌وگو را فراهم کرد.
خانم گرجی نام‌خانوادگی شما فارسی است یا تُرکی؟
فامیلی خود من علی است. منیره علی، گرجی نام همسرم است.
اصالتا اهل تهران هستید؟
بله اما اجداد همسرم اهل گرجستان بودند. من در خیابان ایران و کوچه عین‌الدوله به دنیا آمدم. کوچه عین‌الدوله کوچه وزرا و حکما بود.
چه زمانی خواندن قرآن را آغاز کردید؟
من در پنج سالگی در زمان رضاخان به مدرسه رفتم. سال چهارم بودم، پیرمرد نابینایی در مدرسه به ما قرآن آموزش میداد. سه یا ١٠ آیه از سوره مائده و آل‌عمران بلد بودم و تصمیم گرفتم به صورت تطبیقی خودم این آیه‌ها را بخوانم یعنی این آیات را با آیات دیگر مقایسه می‌کردم و آرام‌آرام شروع کردم به تفسیرکردن قرآن.
دوستانی داشتید یا خودتان تنهایی انجام دادید؟
خودم تنها می‌خواندم.
زبان عربی را پیش کسی یاد گرفتید؟
عربی را نزد استادی خواندم اما بیشتر تلاش خودم بود که توانستم یاد بگیرم.
خاطره‌ای از برگزاری جلسات قرآنی در قبل از انقلاب دارید؟
یک بار در قبل از انقلاب آیت‌الله طالقانی به من گفتند در جلساتی که من می‌روم، همراه من باشید و پاسخ‌گوی خانم‌ها باشید.
همسرتان با فعالیتهای اجتماعی شما موافق بوده‌اند؟
قدیمی‌ها به زن اجازه درس خواندن نمی‌دادند. مادرشوهرم که یک خانم مؤمن بود، می‌گفت: این دختر که جاهای مختلف می‌رود و درس می‌دهد، چگونه است؟ همسرم می‌گفت: مادر جان، من خودم می‌فرستمش. در کنارش همه کارهای خانه را خودم می‌کردم و هیچ کمکی نداشتم.
همسر شما در قید حیات هستند؟
خیر، ١٠ تا ١٢ سال پیش فوت کرده‌اند.
چند فرزند دارید؟
سه فرزند دختر دارم که ازدواج کرده‌اند.
از جانب ساواک به خاطر برگزاری جلسات قرآن یا همراهی با افرادی مانند آیت‌الله طالقانی زیر فشار قرار نگرفتید؟
تذکر می‌دادند.
دستگیر هم شدید؟
خیر اما خاطره‌ای در ایام پیروزی انقلاب دارم. یک شب ساعت ٩ بود که در منزل را زدند. در را باز کردم و بالا آمدند و بدون اجازه وارد شدند. فردی از میان آنها که ظاهرا مسئول آن گروه بود، گفت: «تنها زندگی میکنید؟ شما می‌دانید من کی هستم، اگر من آدمکش بودم چی؟» گفتم تا خدا را دارم از هیچ‌چیز نمی‌ترسم. گفت: «چند روز است مجاهدین اطراف منزل شما هستند که یک بلایی سر شما بیاورند. من آمده‌ام که بگویم یک پلیس برای شما می‌فرستیم و با آن خانم همراه شوید.»
آیا شما به عنوان استاد قرآن تلاشی برای زدودن نگاه جنسیتی از متون دینی انجام داده‌اید؟
بله، خیلی تلاش کردم. قرآن مردانه نیست؛ مردانه تفسیرش کرده‌اند. وقتی در مجلس خبرگان قانون اساسی به بررسی اصل نوزدهم رسیدیم و می‌خواستند این اصل را تصویب کنند که: «مردم ایران از هر قوم و قبیله‌ای که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد شد»، می‌خواستیم بگوییم تمام افراد ملت در مقابل قوانین کشور برابرند، من گفتم بنویسید اعم از زن و مرد، امامگر قبول می‌کردند!؟البته چند نفر ازنمایندگان با من موافق بودند.
نماینده زن مجلس خبرگان می گوید:زمانی که از مجلس بیرون آمدم، دور همه چیز را خط کشیدم! شما نمی‌دانید در مجلس خبرگان چه خبر بود! نه یک لقمه نان خوردم، نه یک ریال حقوق گرفتم. هیچ چیز.
علاوه بر درس فقه درس طلبگی هم خوانده‌اید؟
ابدا. مشکل من این بود که با هیچ‌کس نساختم.
نظر شما درباره حجاب از نظر قرآن چیست؟
پیامبر به خداوند می‌گوید: می‌خواهی مردم به اجبار ایمان بیاورند؟ و خداوند در پاسخ به پیامبر می‌گوید در راه ایمان آوردن هیچ زور و اجباری نیست. باید برای انسان شأن قائل بود و به او دستور اجباری نداد. حال خدا که با پیامبرش این گونه صحبت می‌کند، آیا می‌توانیم بپذیریم انسان، انسان را مجبور به کاری کند؟ وقتی خداوند به انسان اجباری نمی‌کند، من چه کسی هستم که به انسان‌ها بگویم چگونه پوششی داشته باشند؟
خاطره جالب از«قرآن خواندن یهودیان»
منیره گرجی:من همان اوایل انقلاب برای سخنرانی به مدرسه یهودیان رفتم باور کنید قرآن را می‌خواستم بخوانم از من زودتر شروع می‌کردند یعنی قرآن را بلد بودند. همه چیز را از قرآن یاد گرفتند، به آسمان رفتن را از قرآن یاد گرفتند.
اسرائیل اسم حضرت یعقوب وپدرحضرت موسی است..چرامی گویید«مرگ براسرائیل»؟
نماینده سابق مجلس خبرگان می گوید:مسئولین مدرسه یهودیان من را به دفتر بردند و بعد از تقدیر به من گفتند شما می‌گویید مرگ بر اسرائیل، اسرائیل نام پدر موسی و پیغمبر ماست. یعقوب اسمش اسرائیل است و گفتند ما تنمان می‌لرزد. ما که کافر نیستیم، نگویید بنی‌اسرائیل خب هر کس گنه‌کار است، گنه‌کار.
علت اینکه تصمیم گرفتید نامزد مجلس خبرگان قانون اساسی شوید چه بود؟
یک شب در تلویزیون دیدم خانمی که کاندیدا بود می‌گفت اگر بتوانیم به مجلس برویم این اتفاق می‌افتد یا آن اتفاق می‌افتد. خیلی مسائل را مطرح کرد و گفت حتی باید قرص ضدحاملگی در کشور باشد تا افراد بی‌جهت باردار نشوند. وقتی دیدم چنین افرادی تصمیم به ورود به مجلس خبرگان دارند تصمیم گرفتم خودم نامزد شوم. یک بار دیگر هم شنیدم کسی در رادیو در حال صحبت بود و قول‌هایی که داشت به مردم میداد و حرف‌هایی که می‌زد با اهداف انقلاب مغایرت داشت. گفتم اگر اینها بروند همه مجلس به سمت‌وسویی می‌رود که نباید برود بنابراین تصمیم گرفتم که کاندیدا شوم و احساس مسئولیت کردم. من از زمان شاه سخنرانی‌های تند و داغ داشتم و در دانشگاه مرا می‌شناختند. سطح مطالعات و پیشینه‌ای که داشتم و ارتباطی که با قرآن داشتم باعث شده بود در بین مردم به خصوص نسل جوان طرفدارانی داشته باشم و از طرفی مطالعات قرآنی‌ام باعث شد که برای کاندیداتوری مجلس خبرگان قانون اساسی از سوی زنان روشنفکر دعوت شوم. به نظر من سطح مطالعه و شناخت قوانین لازمه کسی است که می‌خواهد منتخب مردم در نهادهای قانونی باشد.
خاطراتی از مجلس خبرگان قانون اساسی دارید؟
در جلسه اول مجلس خبرگان یکی از نمایندگان که اهل شیراز بود، بلند شد و گفت: «این مجلس، مجلس گناه است. یک زن و ٧٠ مرد؟!» شما نمی‌توانید معنی این حرف را بفهمید! من پشت بلندگو رفتم و گفتم که من مطمئن هستم گناه نمی‌کنم هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند و مجلس، مجلس گناه است، تشریف ببرد بیرون. مجلس، مجلس شناخت انسان است. آن شخص رفت. شما می‌توانید تصور کنید که با چه اشخاصی طرف بودیم؟ یک مردی که روحانی است چطور فکر کرده که منِ زن، باعث گناه می‌شوم؟ اصلا نمی‌توانید تصورش را بکنید در آن زمان در مقابل چه کسانی باید می‌ایستادیم و حرف می‌زدیم. اصلا میشد تصورش را کرد؟ من بین آن همه مرد بلند شدم رفتم بالا ایستادم و گفتم: «من که مطمئن هستم که گناهی در اینجا نمی‌کنم و شما به آقایان هم توهین کردید که جای خود دارد ولی من نزدیک دو میلیون رأی آورده‌ام در حالی که شما ٤٠٠ هزار رأی دارید من که نمی‌توانم جواب مردم را بدهم شما می‌توانید جواب ٤٠٠هزار نفر را بدهید؟ اگر گناه میکنید پس تشریف ببرید به سلامت.»بعد از این جواب من حرفی از این موضوع دیگر هیچ‌جا زده نشد. واقعا برایشان غیرقابل تصور بود.
آیت الله طالقانی(درمجلس خبرگان قانون اساسی)هیچگاه روی صندلی ننشست،روی زمین می نشست.
منیره گرجی:من، نه دختر کسی بودم و نه همسر شخصیتی. بلکه یک آدم معمولی بودم. دوره مجلس خبرگان قانون اساسی خیلی کوتاه بود اما من به اندازه ٥٠٠ سال در این مجلس رنج کشیدم. کار خیلی سختی بود؛ با این که چهره‌های خیلی خوبی در آن مجلس بودند. همیشه فکر می‌کنم«صحنه‌ای که آیت‌الله طالقانی بر روی زمین نشسته بودند» هیچ‌وقت در تاریخ فراموش نمی‌شود. بالاخره این افراد الگوهای ما بودند.
آقای محمدجواد حجتی‌کرمانی می‌گوید هر اصلی که در رابطه با زنان در قانون اساسی آمده با تلاش و کوشش خانم گرجی بوده که در مجلس بلند میشد و از حقوق زنان دفاع میکرد. یا خاطره‌ای از شما نقل میکنند که شما با آوردن کلمه رجال در بحث انتخابات ریاست‌جمهوری در قانون اساسی مخالف بودید و شما بلند شدید و اعتراض کردید... آیا این درست است یا نه؟
پیش از انقلاب به همدان رفته بودم و سخنرانی‌های زیادی در آنجا داشتم. بعد از انقلاب آقای «دکترسید کاظم اکرمی» در مجلس خبرگان که از همدان انتخاب شده بود من را می‌شناخت به من گفت در همدان همه چیز به هم ریخته است. شما دو روز به همدان بیایید و با سابقه‌ای که مردم همدان از شما در ذهن خود دارند شاید اوضاع شهر آرام شود. در فاصله‌ای که من به همدان رفته و برگشتم بحث انتخاب رئیس‌جمهور و کلمه رجال (در خبرگان مطرح) بود. میگفتند که رئیس‌جمهوری حتما باید مرد باشد و زن نمی‌تواند رئیس‌جمهور شود. بعضی از نمایندگان هم میگفتند ما زنی نداریم که بتواند توانایی اداره مملکت را داشته باشد. اعتراض کردم و گفتم این دو روزی که من نبودم چرا آقایان این قدر نظرات خود را تغییر دادند؟ گفتم به چه دلیل می‌گویید زنها توانایی اداره مملکت را ندارند؟ پیغمبر با آن عظمتش می‌گوید من بشر هستم و تو هم بشر هستی ما با هم تفاوتی نداریم حتی پیغمبر هم به اذن خدا از دامن زن به وجود می‌آید حالا پیامبر از من جلوتر است یا من از پیامبر؟ زیر بار نرفتند که کلمه «رجل» از قانون اساسی حذف شود. گفتند این سخنان شعاری و احساسی است. خاطره دیگری برای شما نقل کنم یک شب از مجلس خبرگان به خانه آمدم تلویزیون خانه روشن بود و صحنه‌ای که زنی را داشتند سنگسار می‌کردند در حال پخش بود. همان‌جا ماشین گرفتم و رفتم نزد آقای قطب‌زاده که آن زمان رئیس صداوسیما بود و به او گفتم این صحنه‌ها که شما پخش میکنید باعث وهن اسلام است؛ ایشان گفت: «دست من نبود و من خبر نداشتم و بدون اطلاع من این برنامه پخش شد و به من چیزی نگفتند.» به ایشان گفتم پخش این برنامه وهن اسلام است. مواظب باشید شما در جای حساسی مسئولیت دارید و باید خیلی مسائل را رعایت کنید. یادم می‌آید ایشان لباس شیکی پوشیده بود. به ایشان گفتم این لباس‌ها را مردم تن شما کرده‌اند مواظب باشید از تنتان بیرون نیاورند.
آیا این درست است آقای« حسن آیت» یکی از کسانی بودند که نگرش بدی نسبت به زن داشته‌اند؟
بله. مخالف خیلی مسائل بود... .
نظر شما درباره رئیس‌جمهوری زنان چیست؟
هیچ تفاوتی نمی‌کند. هر کسی عمل صالح انجام دهد خواه مرد باشد خواه زن و ایمان هم داشته باشد، هیچ فرقی نمی‌کند. من در قم پیش امام رفتم برای اصل رئیس‌جمهوری. قرار بود بحث زن و مرد نباشد و هر کسی می‌تواند این کار را انجام دهد. آن وقت کلمه رجال را نوشتند. این کلمه مرد چرا باید باشد هرکسی توانایی انجام این مسئولیت را داشته باشد، می‌تواند رئیس‌جمهور شود بین زن و مرد فرقی نیست. وقتی پیامبر می‌گوید انا بشر مثلکم نمی‌گوید انا رجل کرجالکم. بلکه می‌گوید من یک بشر مانند شما هستم و خیلی سعی کردم کلمه رجل را بردارند حتی نزد امام رحمت‌الله علیه رفتم. امام گفت شما خودتان نماینده هستید بگویید چه باید کرد؟ شنبه صبح رجل در مجلس بحث شد پنجشنبه قبلش من خدمت امام رفتم و گفتم این درست نیست نباید این‌طور باشد و تذکری بدهید، زیرا منظور همه افراد است و زن و مرد ندارد. وقتی پیامبر می‌گوید بگو انما انا بشر مثلکم، من هم یک بشر هستم. ما زن و مرد کلا ایهاالناس هستیم. ناس که زن و مرد ندارد. اصلا ما مسئله زن و مرد را نداریم. ولی متأسفانه شنبه این بحث رأی آورد.
امام چه گفتند؟
گفتند شما خودتان زن هستید و فکر کنید چه باید بگویید. درعین‌حال گفتند چرا زودتر اصل ولایت فقیه را تصویب نمی‌کنید؟ من پنجشنبه بود رفتم و شنبه صبح ولایت فقیه تصویب شد.
زمانی که قانون انتخابات ریاست‌جمهوری در مجلس خبرگان بررسی میشد، مشهور است که مرحوم آیت‌الله صدوقی در مخالفت با ریاست‌جمهوری زنان سخنی گفتند. یادتان هست؟
در یک جلسه‌ای ایشان این داستان را تعریف کرد که دختربچه‌ای یک گوساله را روی دوشش می‌گذاشته و به پشت‌بام می‌برده و هر روز این کار را میکرد با این که گاو شده بود، اما دختر آن را روی دوش خود می‌گذاشت. ایشان می‌خواستند بگویند چون از اول شروع کرده است، می‌تواند این کار را انجام دهد.
اگرها چرا به قوانین اضافه شده؟
ببینید اولین بار بود که این اتفاق می‌افتاد. ساده نگیریم. خیلی مشکل بود یعنی کار ساده‌ای نبود. آن اشخاصی که در بدو انقلاب قانون اساسی را تدوین کردند، اصلا تصور این چنینی نداشتند وگرنه قانون را جور دیگری می‌نوشتند.
رفت‌وآمدتان به مجلس چگونه بود؟
چند روز اول یک خانم را گذاشتند و یک ماشین به ما دادند که مرا برساند. بعد از حدود هشت روز گفتم من ماشین نمی‌خواهم و خودم می‌روم و می‌آیم و نیاز به کسی به عنوان راننده ندارم. بنابراین بعد از آن دیگر رفت‌وآمد با خودم بود و حتی شوهرم لج کرد و گفت حالا که ماشین را رد کردی، من هم تو را نمی‌رسانم. بنابراین من هم تا سر میدان می‌آمدم و خیابانی که خیلی طولانی بود را می‌رفتم و برمی‌گشتم. یک روز در ماشین بودم در یک تاکسی و سه خانم هم در آن تاکسی بودند و شروع کردند و هرچه دلشان خواست فحش و بدبیراه به مسئولان آن زمان گفتند. من هم که آن روز صبحانه نخورده بودم و لقمه نان و پنیری همراه آورده بودم، آن لقمه را درآوردم و گفتم یکی از آنها که شما می‌گویید من هستم و این غذای من و این هم ماشین من است. آنها معذرت‌خواهی کردند و گفتم مجلس در حال حاضر کارهای نیست مجلس اگر قوانینش تصویب شود بعدها اگر مجری داشته باشد، اجرا خواهد شد. این مجلس در حال حاضر کارهای نیست که بخواهیم بگوییم آن چیز گران یا ارزان است. ربطی به مجلس ندارد. بدانید چه دارید می‌گویید و چه میکنید.
چرا بعد از مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد هیچ انتخاباتی نشدید؟
توبه محض کردم.
یعنی از کاری که می‌کردید و بعضی مواقع نتیجه نمی‌گرفتید، ناامید شدید؟
چرا نتیجه نمی‌گرفتم؟ من تکلیف خودم را انجام می‌دادم، من قرآن را خوانده بودم و در مقابل این کتاب خودم را مسئول می‌دانستم. من نمی‌توانم بگوییم کجاها تک‌وتنها رفتم، نزدیکی مرز، کرمانشاه، خیلی اوقات رفتن خیلی سخت بود. یک بار شب عید داشتم برمی‌گشتم زمانی بود که امام برگشته بودند. کرمانشاه می‌رفتم خیلی وضع خراب بود و دودستگی و... موقع برگشتن، سال تحویل شد، باران می‌آمد من همین‌طور اشک می‌ریختم می‌گفتم خدایا اشک‌های من از باران تو سریع‌تر پایین می‌آید، آیا به تهران برسم چیزی از انقلاب مانده است؟
به‌خاطر صراحتتان مشکلی برای شما پیش نمی‌آمد؟
مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی (هرکس از مرد یا زن، عمل نیک انجام دهد). این آیه جواب سؤال شماست.
دوست داشتید الان در جامعه چه اتفاقی می‌افتاد؟
دلم می‌خواست انسان‌ها به همان شأن و شخصیتی را پیدا کنند که خداوند در قرآن گفته است.
بزرگ‌ترین آرزوی شما چیست؟
یک لا اله الا الله بگویم و از این دنیا بروم.»
فهرست اعضای مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی/ ۱۳۵۸
۱ - سید کاظم اکرمی
۲ - سید محمود طالقانی
۳ - میرزا محمدعلی انگجی
۴ - میرزا محمد انواری
۵ - علی‌محمد عرب
۶ - میر عبدالکریم موسوی‌اردبیلی
۷ - سید حسن آیت
۸ - حسن عضدی
۹ - محمد جواد باهنر
۱۰ - ابوالحسن بنی‌صدر
۱۱- هادی باریک‌بین
۱۲ - محمد بهشتی
۱۳ - محمدتقی بشارت
۱۴ - سرگن بیت اوشانا کوگ‌تپه
۱۵ - عزیز دانش‌راد (کیائی)
۱۶ - سید عبدالحسین دستغیب
۱۷ - جعفر افروغ (اشراقی)
۱۸ - میرزا علی فلسفی (تنکابنی)
۱۹ - جلال‌الدین فارسی
۲۰ - جواد فاتحی
۲۱ - محمد فوزی
۲۲ - علی قائمی امیری
۲۳ - سید موسی موسوی قهدریجانی
۲۴ - سید علی‌اکبر قرشی
۲۵ - علی گلزاده غفوری
۲۶ - منیره گرجی‌فرد
۲۷ -مرتضی حائری یزدی
۲۸ - سید عبدالکریم هاشمی نژاد
۲۹ - عبدالرحمن حیدری
۳۰ - محمدجواد حجتی کرمانی
۳۱ - سید منیرالدین حسینی‌الهاشمی
۳۲ - عبدالله جوادی آملی
۳۳ - سید محمدعلی موسوی جزایری
۳۴ - محمد کرمی
۳۵ - سید جعفر کریمی دیوکلاهی
۳۶ - حسین خادمی
۳۷ - هرای خالاتیان
۳۸ - سید محمد خامنه‌ای
۳۹ - ابوالقاسم خزعلی
۴۰ - سید حسن طاهری خرم‌آبادی
۴۱ - سید محمد کیاوش
۴۲ - میر اسدالله مدنی دهخوارقانی
۴۳ - ناصر مکارم شیرازی
۴۴ - علی‌اکبر مشکینی
۴۵ - رحمت‌الله مقدم مراغه
۴۶ - عبدالعزیز ملازاده
۴۷ - حسینعلی منتظری
۴۸ - حمیدالله میرمرادزهی
۴۹ - سید محمدحسن نبوی
۵۰ - سید احمد نوربخش
۵۱ - سید اکبر پرورش
۵۲ - محمد مهدی ربانی املشی
۵۳ - عبدالرحیم ربانی شیرازی
۵۴ - حسینعلی رحمانی
۵۵ - محمد رشیدیان
۵۶ - محمود روحانی
۵۷ - محمد صدوقی
۵۸ - لطف الله صافی
۵۹ - عزت‌الله سحابی
۶۰ - رستم شهزادی
۶۱ - عباس شیبانی
۶۲ - ابوالحسن شیرازی
۶۳ - جعفر سبحانی
۶۴ - سید محمدباقر سلطانی
۶۵ - میر ابوالفضل موسوی‌تبریزی
۶۶ - حبیب‌الله طاهری
۶۷ - سید جلال طاهری اصفهانی
۶۸ - میرزا جوادآقا تهرانی (حاجی ترخانی)
۶۹ - شیخ علی تهرانی (علی‌مراد خانی ارنگه)
۷۰ - محمد یزدی
۷۱ - سید اسماعیل موسوی‌زنجانی
۷۲ - سید عبدالله ضیائی‌نیا
*۷۳- عبدالرحمان قاسملو به نمایندگی از استان آذربایجان غربی برگزیده شد که به دلیل شروع جنگ کردستان و غیرقانونی شدن حزب دموکرات در این مجلس شرکت نکرد.
عمرنمایندگی۳ماه
پس از سه ماه ، کار تدوین آن قانون اساسی در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ به پایان رسید.
نقش مردم درانقلاب ازنگاه امام خمینی
اعتراف کنم؛ اول کسی که این نقش را فهمید...نقش مردم ونقش زن درجامعه
آیت الله خامنه ای:خیلی چیزهای دیگری که اول او فهمید، در حالی که هیچکدام از ماها نمیفهمیدیم - همچنان که امام نقش مردم را فهمید. امام تأثیر حضور مردم را درک کرد، آن وقتی که هیچ کس درک نمیکرد. بزرگانی با یک تعبیرات زشتی به ما میگفتند که شما فکر میکنید با همین مردم میشود کار بزرگی انجام داد؟! آنچنان با تحقیر حرف میزدند، کأنه اصلاً انسان نیست آن کسی که به او اشاره میکنند! امام نه؛ امام قدر مردم را دانست، مردم را شناخت، توانائی‌های آنها را درک کرد، کشف کرد، فراخوان داد. امام چون صادق بود، چون سخن از آن دل پاکِ بزرگِ نورانی بیرون می‌آمد، اثر گذاشت؛ لذا همه آمدند توی میدان. آن روزی که روز تشکیل کمیته بود، از همه‌ی قشرها آمدند توی کمیته؛ دانشجو آمد، استاد آمد، طلبه آمد، عالم طراز بالا آمد، مردم کوچه و بازار آمدند؛ آمدند عضو کمیته شدند. آن روزی که نوبت جنگ شد، همه به دستور امام رفتند داخل میدان جنگ شدند.
آن روزی که امام در اواخر عمرش فرمود باید بروید، بسازید، درست کنید - استغناء - آمدند وارد میدان سازندگی شدند. آن راهگشائی‌ها تا امروز هم ادامه دارد. به نظر من الان هم هرچه ما داریم پیش میرویم، ضرب دست امام است. ایشان آنچنان این گوی را محکم پرتاب کرده، که حالا حالاها امثال بنده باید دنبالش بدویم. این مردم حرکت کردند. نسل به نسل هم دارد دست به دست میشود.
امام در زمینه‌ی زن هم همین جور بود. امام نقش زنان را فهمید؛ والّا بودند بزرگانی از علما که ما با اینها بگومگو داشتیم، که اصلاً زنها در تظاهرات شرکت بکنند یا نکنند! آنها میگفتند زنها در تظاهرات شرکت نکنند. آن حصار محکمی که انسان به او تکیه میداد، خاطرجمع میشد، تا بتواند در مقابل اینجور نظراتی که از مراکز مهمی هم ارائه میشد، بایستد، حصار رأی امام و فکر امام و عزم امام بود. رحمت خدای متعال تا ابدالآبدین بر این مرد بزرگ باد./افکارنیوز۱۳۹۵/۰۲/۲۳بنقل ازkhamenei.ir
امام خمینی خطاب به نمایندگان مجلس خبرگان: اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است و لو به خلاف، به ضرر خودشان باشد. شما ولیّ آنها نیستید که بگویید که این به ضرر شماست ما نمی خواهیم بکنیم.
«دمکراسی» آن است که آراء اکثریت باشد.
این جملات بخشی از سخنان امام خمینی است که روز۲۷مرداد۳۵۸ در جمع نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی در قم بیان داشتند.
امام خمینی:همان مسیری که ملت داشتند، همین چیزی که اگر می خواهید مطابق با میل خودتان دمکراسی عمل بکنید، دمکراسی این است که آراء اکثریت-باشد- آن هم این طور اکثریت، مُعتبر است. اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است و لو به خلاف، به ضرر خودشان باشد.
امام خمینی درادامه خطاب به نمایندگان خبرگان می گوید:شما ولیّ آنها نیستید که بگویید که این به ضرر شماست ما نمی خواهیم بکنیم.
معمارانقلاب اسلامی تأکیدمی کند: شما وکیل آنها هستید؛ ولیّ آنها نیستید. بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست-عمل کنید.
خواهش امام ازخبرگان ،بابت مطرح نکردن مسائلی که آرای اکثریت مردم رازیرسئوال می برد.
(من از)شما هم خواهش می کنم از اشخاصی که ممکن است یک وقتی یک چیزی را طرح بکنند که این طرح بر خلاف مسیر ملت است، طرحش نکنند از اوّل، لازم نیست(طرح کنید).
تأکیدعجیب امام دردفاع ازملت(اکثریت).
امام خمینی ازنمایندگان خبرگان میخواهدکه ازهرگونه ارائه نظرات برخلاف اکثریت،اجتناب کنند،حتی مطمئن باشندکه خواسته ملت برضررشان باشد.
امام خمینی:طرح هر مطلبی لازم نیست. لازم نیست هر مطلب صحیحی را اینجا گفتن. شما آن مسائلی که مربوط به وکالتتان هست و آن مسیری که ملت ما دارد، روی آن مسیر راه را بروید، و لو عقیده تان این است که این مسیری که ملت رفته خلاف صلاحش است. خوب، باشد.
این جمله حضرت امام که درتأییدوتأکید«میزان رأی ملت است»رادقت کنید:
امام خمینی:ملت می خواهد این طور بکند، به ما و شما چه کار(ربطی) دارد!؟ خلاف صلاحش را می خواهد. ملت رأی داده؛ رأیی که داده متَّبع است.
درهمه دنیا«رأی اکثریت»معتبراست.
امام خمینی :در همه دنیا رأی اکثریت، آن هم یک همچو اکثریتی، آن هم یک فریاد چند ماهه و چند ساله ملت، آن هم این مصیبتهایی که ملت ما در راه این مقصد کشیده اند، انصاف نیست که حالا شما بیایید یک مطلبی بگویید که بر خلاف مسیر است.
رهبرانقلاب ،«حرکت برخلاف مسیرملت» راناشدنی می داند.وتأکیدمی کندکه اگرهم بخواهیدبرخلاف مسیرملت اقدام کنیدناموفق خواهیدشد.واینگونه اقدامات رابرخلاف وکالت می داند.
امام خمینی:یعنی انصاف نیست(بر خلاف مسیر)، که نمی شود هم، پیش نمی رود. اگر چنانچه یک چیزی هم گفته بشود، پیش نمی رود؛ برای اینکه اولًا مخالف با وضع وکالت شما هست و شما وکیل نیستید از طرف ملت برای هر چیزی.
امام ،حرکت برخلاف مسیرملت(آرای اکثریت)راخلاف مصالح کشورمی داند.
امام خمینی :و(بر خلاف مسیر) ثانیاً بر خلاف مصلحت مملکت است، بر خلاف مصلحت ملت است؛ بر خلاف مصلحت خود آقایان(نمایندگان) است./صحیفه امام؛ ج ۹، ص ۲۹۶ - ۳۰۵
توضیح نگارنده-پیراسته فر:تیتر وجملات داخل پرانتز،ازاینجانب است.
حضرت امام خمینی: «میزان رای ملت است.»
آیت‌الله جوادی آملی بااشاره به نامه‌ای از حضرت علی(ع) به مالک اشتر «انّ عمادالدین با الجماع المسلمین»یعنی
مردم حرف اول را می‌زنند، اگر مردم نباشند و رهبر، ولو حضرت علی(ع) باشد، حکومت اسلامی شکست می‌خورد/۰۸ شهریور ۱۳۹۵انتخاب دیدارباهاشمی
farsi.khamenei.ir۱۳۸۹/۰۳/۱۶سایت آیت الله خامنه ای… توجه دارند آقایان که تا ملت در کار نباشد، نه از دولت و نه از استانداران کاری نمی‌آید. یعنی، همه دستگاههای دولتی به استثنای ملت کاری از او نمی‌آید. از این جهت همه‌مان و شما آقایان همه و آنهایی که در اختیار شما هستند، همه باید کوشش بکنید که رضایت مردم را جلب بکنید در همه امور./صحیفه مام، ج۱۸، ص: ۳۷۸
امام خمینی:ما بنای بر این نداریم که یک تحمیلی به ملتمان بکنیم، ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هرطور رأی داد ما هم از آنها تبعیت می کنیم. ما حق نداریم. خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است، پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که ما به ملتمان یک چیزی را تحمیل بکنیم.(صحیفه امام، ج ۱۱، ص ۳۵)
جلب نظر مردم از اموری است که لازم است ،پیغمبر اکرم(ص) جلب نظر مردم را میکرد، دنبال این بود که مردم را جلب کند دنبال این بود که مردم را توجه بدهد به حق /صحیفه امام ج ۱۷،ص ۲۵۱
و بالاخره ما مردم را لازم داریم، یعنی، جمهوری اسلامی تا آخر مردم را می‌خواهد. این مردمند که این جمهوری را به اینجا رساندند و این مردمند که باید این جمهوری را راه ببرند تا آخر /صحیفه امام ج۱۹،ص ۳۶
ما باید این قدر سخت نگیریم و به فکر مردم باشیم. مردم ما خیلی زحمت کشیده‌اند. مردم عادی غیر از طبقه مرفه هستند. مردم عادی ما، اسلام را پیاده کرده‌اند و تمام زحمات حکومت را متحمل می‌شوند. پس ما باید بسیار به فکر مردم باشیم و بر آنان سخت نگیریم که از صحنه خارج شوند /صحیفه امام ج۱۹،ص۴۴
سخنان امام خمینی درجمع فقها وحقوقدانان شورای نگهبان:من با نهاد شورای نگهبان صددرصد موافقم و عقیده ام هست که باید قوی و همیشگی باشد، ولی حفظ شورا مقداری به دست خود شماست ،رفتار شما باید به صورتی باشد که انتزاع نشود که شما در مقابل مجلس و دولت ایستاده اید. اینکه شما یکی و مجلس یکی، شما یکی و دولت یکی، ضرر می زند. شما روی مواضع اسلام قاطع بایستید، ولی به صورتی نباشد که انتزاع شود شما در همه جا دخالت می کنید. صحبتهای شما باید به صورتی باشد که همه فکر کنند در محدوده قانونی خودتان عمل می کنید، نه یک قدم زیاد و نه یک قدم کم. در همان محل قانونی وقوف کنید، نه یک کلمه این طرف و نه یک کلمه آن طرف. گاهی ملاحظه می کنید که مصالح
اسلامی اقتضا می‌کند که به عناوین ثانوی عمل کنید. به آن عمل کنید گاهی می‌بینید که باید نخست وزیر در کاری دخالت کند که اگر دخالت نکند به ضرر اسلام است، به او اجازه دهید عمل کند. ضرورت اقتضا می‌کند که نخست وزیر فلان کار را انجام دهد که از کس دیگری بر نمی‌آید. شما باید سعی کنید که نگویند می‌خواهید در تمام کارها دخالت کنید، حتی در مسائل اجرایی. البته خود این مسائل را می‌دانید و عمل میکنید، ولی من تذکر می‌دهم. شما باید توجه داشته باشید که اگر مباحثات به مناقشات تبدیل شود و جلوی یکدیگر بایستید، اسباب این میشود که شورای نگهبان تضعیف شود و در آتیه از بین برود. و آن کسانی که علمایی را که قبلاً کار شورای نگهبان را می‌کردند، کنار گذاشتند، به این خاطر بود، که کم کم آنها را مخالف خود احساس کردند و کنار گذاشتند و بتدریج این شیطنت صورت گرفت. پس همه ما باید بیدار باشیم.
به فکر مردم بودن و سخت گیری نکردن
مسئله دیگر رفتار نهادها با مردم است. باید حرکت ما به صورتی باشد که مردم بفهمند که اسلام برای درست کردن زندگانی دنیا و آخرت ما آمده است تا ملت احساس آرامش کند. اینکه آمده است: «الاسْلامُ یَجُبُّ ماقَبْلَهُ» (اسلام ماقبل رانادیده می‌گیرد) این یک امر سیاسی است.
ماباید این قدر سخت نگیریم و به فکر مردم باشیم. مردم ما خیلی زحمت کشیده‌اند. مردم عادی غیر از طبقه مرفه هستند. مردم عادی ما اسلام را پیاده کرده‌اند و تمام زحمات حکومت را متحمل می‌شوند. پس ما باید بسیار به فکر مردم باشیم و بر آنان سخت نگیریم که از صحنه خارج شوند. البته فاسدین را رها نکنیم، اما اینکه این فرد با کی عکس انداخته است یا اسمش در کجاست و یا به استقبال چه کسی رفته است، نباید به این سببها برای مردم ناراحتی درست کرد(به این دلائل نبایدردصلاحیت کرد)۱۱شهریور۱۳۶۳(صحیفه امام ج۱۹صفحات۴۵و۴۴).